A WORLD PRESS

BU DÜNYADAN BİR NEVRUZ DEDE GEÇTİ...

Dr. Tayfun ATMACA          22.Ağustos.2021

1918 yılında Azerbaycan’a gelen Türk Ordusu, kanlı savaşlardan sonra Türk toprağı Azerbaycan’ı düşman işgalinden kurtarır. İşte bu hengâmede, Nuri Paşa komutasındaki Osmanlı-Türk Ordusu, Kafkasya cephesini açar... Azerbaycan’a gelen Türk ordusu, kanlı savaşlardan sonra Türk toprağı Azerbaycan’ı düşman işgalinden kurtarır.

İşte Nevruz Dede’nin trajik hikâyesi, Türk Ordularının Azerbaycan’a gelmesiyle başlar...

Nevruz Dede o tarihte 7-8 yaşlarında küçücük bir çocuktur. Babası Nimetullah Paşa, Kafkas Orduları Komutanı Nuri Paşa’nın yaveridir. Nevruz Dede, annesini daha çok küçükken kaybetmiştir. Yetim bir çocuktur. Başka da kimsesi yoktur.

Babası Nimetullah Paşa, gözü gibi sevdiği evladını geride bırakmak istemez. Ordu İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nın önünden hareket ederken biricik evladını da yanında götürür. Savaş sırasında, Nimetullah Paşa, oğlunu Gence’de bir çocuk yurduna teslim eder. Savaş sonrasında eğer sağ kalırsa, oğlunu yurttan alıp İstanbul’a dönmeyi hayal eder.

Baba-oğul birbirini kaybediyor

           Fakat kaderin garip tecellisidir ki, savaş sonrası baba-oğul birbirlerini kaybederler... 
         Azerbaycan düşman işgalinden kurtulmuştur ama 1920 yılında ülkenin üzerine kara bir bulut gibi çöken komünizm belası, kâbus dolu günlerin de başlangıcıdır. Asıl adı Ahmed olan Nevruz, anadan yetim kaldığı gibi, şimdi babasız da kalmanın ezikliğiyle, uzun yıllar cami köşelerinde, bazı hayırsever ailelerin yanında kalır.

       2. Dünya Harbi başladığında, Nevruz Dede, genç bir delikanlıdır. Üstelik askeri mektepte okumaktadır. Sovyetler Birliği’nin bir askeri olarak, Almanlara karşı savaşa katılır. Savaş sırasında Almanlara esir düşer. Genç Nevruz, cesur, atak ve teşkilatçı kişiliğiyle Alman generallerin de dikkatini çeker. Aslında o tam bir Bolşevik düşmanıdır. Çocukluk yıllarından beri Komünizme, Bolşevizm’e karşı içinde büyük bir kin ve öfke taşımaktadır. Almanya’daki esaret yıllarında, lejyon ordusu kurmaya karar verir. Türkmen, Azeri, Kazak ve diğer Türk ve Müslüman kökenli esir askerlerden oluşan 120 bin kişilik bir ordu kurmayıbaşarır. 
“Komutan Nevruz”

           Komutan Nevruz’un şöhreti dilden dile dolaşmaktadır. O yıllarda, Sovyet Diktatörlüğü’nün zulmüne maruz kalan Azerbaycan Devleti’nin ilk cumhurbaşkanı Mehmet Emin Rezulzade, Almanya’dadır. Nevruz’la tanışır. Azeri Türk’ü esirler hakkında bilgi alır. Ona bir elbise hediye eder. Nevruz, o dönemde İspanya’ya ve İtalya’ya da görevli olarak gider.

           Savaş bittikten sonra, Azerbaycan’a gelir. Küçük yaşlarda kaybettiği babası Nimetullah Paşa’yı bulmak için gitmediği yer kalmaz. Sonunda babasını bulur. Nimetullah Paşa sefalet içerisindedir. Sınırlar kapanmış ve Türkiye’ye dönememiştir. Bolşevizmin hükümran olduğu o dönemde, Türk düşmanlığı had safhadadır. Nimetullah Paşa, kendini gizlemek için sokak köşelerinde, düğünlerde akordeon çalmakta ve geçimini o şekilde temin etmektedir. 
            Baba-oğul yıllar sonra buluşurlar. Fakat talihsizlikler genç Nevruz’un yakasını hiç bırakmaz.

Korkunç işkenceler dönemi

          Bolşevik düşmanı ve Türkçü olduğu gerekçesiyle, Stalin döneminde tutuklanır ve 25 yıl hapse mahkûm olur. Hapishane yıllarında korkunç işkencelere maruz kalır. Dişleri ve tırnakları kerpetenle sökülür. Bakü’deki bir hapishanede geçen 8 koca yıldan sonra, Stalin’in gitmesiyle başlayan yumuşama döneminde, hapisten çıkar.

           Hayatı hep acılarla, işkencelerle geçen Nevruz Dede, ancak 50 yaşındayken evlenmeye fırsat bulur. Bir oğlu olur. Oğlunu kalp krizi sebebiyle 43 yaşındayken kaybeder...

         Nevruz Dede, gelini Akife hanım ve biri kız diğeri oğlan iki küçük torunuyla baş başa yaşamaya devam eder… 2006 yılında 100 yaşında iken, Hakkın Rahmetine kavuşur.

Şanlı Türk tarihi, Nevruz Dede gibi isimleri unutulmuş kahramanlarla doludur. Onların hayat hikayeleri her ne kadar hüzün dolu olsa da, böyle bir geçmişe sahip olmaktan gurur duyuyoruz. Bugünden geleceğe saygı duyulacak izler bırakmak çok önemli.

Bu vesile ile vefatının 21. yılında müstakil Azerbaycan Türk devletinin kurucusu Ebulfez Elçibey'i rahmet ve minnetle yad ediyorum...

Ardından güzel izler bırakanlara selam olsun...

Kaynak: Nevruz Dedenin hayatta olan gelini Akife Hanım.(2021 Azerbaycan-Bakü)